یادداشتی مختصر پیرامون خواجه ربیع مدفون در مشهد
همانگونه که همگان می دانیم در دیار توس قبری قرار دارد که متعلق است به فردی که او را خواجه ربیع می خوانند ، در این نوشتار کوتاه دو مطلب را بررسی خواهیم کرد : اول نام او و دوم نشان او را .
۱ – نام او ربیع بن خثیم یا خیثم ( بنا بر اختلاف موجود ) می باشد و او یکی از یاران حضرت علی علیه السلام بود ، البته در ماهیت قبر موجود در خراسان نیز اختلافات و احتمالاتی وجود دارد و برخی معتقدند که این اقبر متعلق به ربیع بن زیاد ، یکی از والیان خراسان می باشد .
۲ – اما درباره نشان و اعتقادات او سخن بسیار است و آنچه قطعی و مسلم است این است که این شخص فرد مقدس و مورد تاییدی نیست و عده ای از علما او را تا حد کفر و ارتداد هم برده اند که البته سخنشان چندان ناروا هم نیست .
مرحوم میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء کاملترین تحقیق و پژوهش را درباره این شخص انجام داده و کتب دیگر از جمله اعیان الشیعه و غیره غالبا از تحقیقات مرحوم صاحب ریاض استفاده کرده اند .
تنها فضیلتی که برای خواجه ربیع نقل شده بر اساس روایتی است که از علی بن محمد بن قتیبه از فضل بن شاذان نقل شده که او را یکی از زهّاد ثمانیه صد اسلام خوانده و این خبر در کتاب رجال کشی نقل شده .
اما خود علی بن محمد بن قتیبه ، فرد موثقی نیست و حضرت آیت الله خویی در معجم رجال الحدیث فرموده اند که این شخص ثقه نیست .
پس تنها خبری که در فضیلت او وجود دارد ، خبری ضعیف و کم اعتبار است و این در حالی است که حتی در فرض صحت خبر ، بازهم این خبر با عاقبت او منافات ندارد و آنچه که قطعی است این است که او دارای سرنوشتی انحرافی است .
چرا که او در جنگ صفین به همراه عده ای دیگر نزد امیرالمومنین علیه السلام رفت و اعلام کرد نسبت به این کار حضرت و جنگ ایشان با معاویه شک دارد و نمی داند که آیا این کار صحیح است یا خیر و لذا از حضرت خواست که اجازه دهند که او به سرحدات اسلامی برود و با افراد قطعی الکفر بجنگد !!!
و برا اساس کتاب اعیان الشیعه ، تقوای او همچون تقوای خوارج بوده ( اعیان الشیعه ۶ – ۴۵۳ ) و اگر زمانی یار حضرت علی علیه السلام بوده ، زمانی هم در صحت کارهای حضرت شک کرده و ایشان را ترک گقته !
همچنین مرحوم علامه مجلسی در بحار الانوار این خبر را به طور کامل نقل فرموده و در معجم رجال الحدیث هم انحراف او تایید شده .
و حال سوال اینجاست که آیا شک در صحت افعال امیرالمومنین انحراف کمی است ؟؟
آیا مثبت ارتداد نیست ؟؟ و لو ارتداد اعتقادی ؟؟
مگر پیامبر نفرمودند علی مع الحق و الحق مع علی ؟؟
آیا یک مسلمان احتمال دارد درباره کفر معاویه شک کند ؟؟
مراجعه شود به کتاب های :
معجم رجال الحدیث
ریاض العلماء
اعیان الشیعه